Star - kolebka polskiej motoryzacji - Robert Przybylski, 2023, 160 zdjęć, 30 tabel z danymi ekonomicznymi i technicznymi, 232 str, format 17,5x24,5 cm, miękka oprawa, waga 0,44 kg, ISBN 9788393200788
- historia samochodów marki Star produkowanych w Starachowicach w Polsce do roku 1939, w tym modele osobowe, dostawcze i ciężarowe, a także opisy salonów sprzedaży, punktów serwisowych, udziały w zawodach sportowych i wydarzeniach kulturalnych, statystyki produkcyjne i sprzedażowe
Książka opowiada o meandrach rozwoju starachowickiej Fabryki Samochodów Ciężarowych. Od skromnych początków z prymitywnym umaszynowieniem, które uniemożliwiło wdrożenie wszystkich planowanych odmian Stara 20, poprzez ambitne projekty z lat 60. z widlastymi silnikami, niezależnym zawieszeniem, a nawet samonośną konstrukcją. W większości te perspektywiczne modele wymagały nakładów, na które nie było stać państwowego właściciela i pozostały niezrealizowane.
W latach 70. do produkcji weszła rodzina Stara 200, która okazała się szczytowym punktem w rozwoju fabryki. Planowane w latach 70. samochody konstrukcji własnej i licencyjnej pozostały jedynie w formie przed prototypów.
Kolejna dekada okazała się stracona, a zakład, podobnie jak społeczeństwo, okazał się nieprzygotowany do nowej rzeczywistości jaką przyniosły przemiany ustrojowe. Nie pomogła nawet spóźniona modernizacja produktu dokonana wspólnie z nowym właścicielem MAN, fabryka ciężarówek przeszła do historii.
Pozdrawiam - Robert Przybylski
- słowo wstępu od autora:
Dlaczego nazwałem Starachowice kolebką polskiej motoryzacji? Do takiego stwierdzenia upoważnia mnie nie tylko uruchomienie w tym mieście produkcji pierwszego w Polsce powojennego samochodu, ale i promieniowanie kadr tej fabryki na cały przemysł samochodowy PRL. To właśnie starachowicki personel pomagał tworzyć i rozwijać inne fabryki: FSO, dokąd służbowo trafił Emilian Matyka, Jelczańskie Zakłady Samochodowe, gdzie pierwszym głównym konstruktorem został Adam Trzciński, FSM, w której dyrektorem technicznym został Ryszard Kłapkowski. Dyrektorem technicznym Sanoka był Henryk Sikorski, a następnie Lucjan Saramak, obaj wcześniej pracujący w FSC. Specjaliści ze Starachowic (np. Henryk Porejko) trafili również do przemysłu narzędziowego. Pracownicy starachowickiej FSC zasilali kadry instytucji centralnych: dyrektorem technicznym BKPMot został Kazimierz Loesch, który taką samą funkcję sprawował w FSC. Dyrektorem Zjednoczenia Przemysłu Motoryzacyjnego władze mianowały byłego dyrektora naczelnego FSC Ignacego Maciejewskiego. Nie wspominam o licznych pracownikach niższych szczebli, którzy pomagali uruchomić produkcję m.in. kombajnów w Płocku, skrzyń biegów w Tczewie, odlewów w Końskich, hamulców we Wrocławiu. Wreszcie Starachowice jako jedyna polska fabryka opracowały i wdrożyły do produkcji dwie generacje samochodów rodzimej konstrukcji: od silnika i podwozia po kabinę. Zakład opanował cały zakres technologii i stworzył własny wydział produkcji specjalistycznych obrabiarek. Starachowicki zakład miał spory potencjał, w połowie lat 70. rozpościerał się na powierzchni 160 ha, podczas gdy IFA, jego największy konkurent w RWPG, dysponował terenem o powierzchni 170 ha.
Starachowicka fabryka zbudowana została dla potrzeb „obronności i gospodarki narodowej", jak w PRL nazywano kompleks militarny. Dokąd radzieccy marszałkowie potrzebowali tysięcy ciężarówek, były pieniądze na rozwój fabryki. Gdy upadło sowieckie imperium, nadeszli całkiem inni marszałkowie, którzy mieli samochody z innych fabryk i FSC straciła na znaczeniu. Nie chcieli jej także klienci cywilni, zrażeni marną jakością Starów i masowo sprowadzający używane ciężarówki z Europy Zachodniej. Lata 90. były niesprzyjającym okresem dla rodzimego przemysłu, niezdolnego do stawienia czoła europejskiej konkurencji, która już od końca lat 60. walczyła o panowanie na otwartym rynku, gdzie bariery administracyjne zostały zastąpione przez jakościowe. Zakłady Starachowickie nie były przygotowane do działania w takich warunkach i — jak przyznał jeden z architektów potęgi zakładu Antoni Chmielnicki — nie było w tej sytuacji wielkich szans na uratowanie fabryki. Zaprzepaszczenie dorobku starachowickiej fabryki to wymierna strata dla całego państwa. Polscy przewoźnicy, choć opanowali zo proc. przewozów samochodowych w Unii Europejskiej, korzystają wyłącznie z importowanych ciężarówek. To ewenement, bo własne marki mają Włosi, Holendrzy, Niemcy, Francuzi i Szwedzi. W rezultacie braku własnego producenta, firmy transportowe wydają na import taboru 15 mld zł rocznie. Polska wypadła z obiegu gospodarczego, pozostając jedynie konsumentem zagranicznych dóbr. Stary znikają z dróg. Samar podlicza, że w połowie 2023 roku zarejestrowanych było ponad 17,8 tys. aut tej marki, czyli 2,8 proc. wyprodukowanych. Mam nadzieję, że ta książka pomoże zachować pamięć o tych samochodach i ludziach, którzy je tworzyli.
- kod produktu PL-ST-KPM
Star 20 (1948−1957) 19
Star 30 (projekt 1948) 26
Star SG10 (prototypy 1949−1952) 27
Star 44 (prototyp 1952−1954) 29
Star 66 (1958−1965) 31
Star 25/K26 / C25/K26 (prototypy 1956−1961) 33
Star 21 (1957−1960) 35
Star 25 (1960−1964) / 25M1 (1964−1971) / 27 (1962−1971) 39
Star 25L N38 45
Star A83 6x4 (prototyp 1962) / Star A83 6x2 (prototyp 1962) / Star A830 6x2 (prototyp 1963) 47
Star 660 M1 (1965−1968) / Star 660 M2 (1968−1984) 49
Star 200 IWP-633 (prototyp 1963) 57
Star 200 (prototypy 1965−1975) 58
Star 28 (1968−1988) / Star 29 (1968−1983) / Star 38 (1983) 60
Star 13T (prototyp 1975) / Star 300 (prototyp 1975) 67
Star 266 (1973−2000) 70
Star 244 (1975−2000) 79
Star 200 (1975−1994) 85
Volvo F89 (niezrealizowane plany licencyjnego montażu) 91
Steyr 1490 (niezrealizowana umowa licencyjna) 92
Star 15 (prototyp 1978−1981) 93
Star 12,5 t (prototyp 1975) 94
Star 1142 (1986−2000) 96
Star 1144 (prototyp 1983) 104
Star 742 (1991−2000) / Star 642 (1993−1997) / Star 542 106
Star 1342 (prototyp 1991) 111
Star 1344 (prototyp 1991) 112
Star 1366 (prototyp 1991) 114
Star 744 (1992−2000) 116
Star 844 Unistar (prototyp 1992) 118
Unistar-K UK-44 (prototypy 1992, 1997−1998) 120
Star/Mercedes-Benz (prototyp 1997) 122
Star 8.125 (1998−2000) 124
Star 12.155 (1998−2000) 127
Star S2000 (2000−2004) 130
Star 1266 (prototyp 1999) 134
Star 944 (2000−2006) 135
STAR 1466 (2001−2006) 138
Star 266M (2002−2007) 141
Star TGL (2004−2007) 143
Star 1444BB (prototyp 2007) / Star 1444BL (prototyp 2007) 145
Star 266M2 (2009−2022) 148
Star 266MS (2010−) 151
Honker Max (prototyp 2019) 152
Autobox AH 20.44 (prototyp 2021) 154
Pojazdy zagraniczne z kabinami ze Starachowic 157
Rodzime autobusy na podwoziach Star 159
Bibliografia 164
- kod produktu: WK-SA-ST-MK
- książka jest NOWA,
Zapraszam do zakupów w siedzibie firmy, telefonicznie lub przez internet.
English speaking customers are welcome - worldwide shipping!
Deutschsprachige Kunden sind herzlich wilkommen - weltweiter Versand!
Samochody Star
